Κρητική Μουσική Παράδοση

[Oytopikos]

Να μου πείτε τώρα , τι σχέση έχει η Ταϊλάνδη με την Κρητική μουσική?

Η εύκολη απάντηση είναι καμία.

Ίσως όμως και να μην είναι έτσι.

Η Μουσική , όπως και η Αγάπη δεν έχει σύνορα.

Μετά από την προτροπή του φίλου Tas67 λοιπόν σας παραθέτω μια σύντομη ιστορική αναδρομή της μουσικής της Κρήτης ,

ειδικότερα στους ανατολικούς δεσμούς της.


 

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Ενέργεια. Αστείρευτη, εσωτερική ενέργεια. Αυτό είναι που χαρακτηρίζει τους κατοίκους αυτού του ευλογημένου απ τους θεούς, τόπου. Μια Κρήτη σταυροδρόμι που πάντα, χάρις στο ανήσυχο βλέμμα και την εκρηκτική σκέψη των συντέκνων, ποτέ δεν έμεινε αδρανής, απαθής στην αέναη ροή του χρόνου. Άνθρωποι που πάντα ήθελαν να έχουν τα ηνία της μοίρας τους.



ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΑΠΟ ΔΥΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΗ
Αν και η Κρήτη είχε απ την αρχαιότητα γέφυρες που ένωναν το μουσικό κόσμο της μ αυτόν της Ανατολής, στάθηκε παράλληλα όμως ο χώρος όπου απ τον 13ο μ.Χ. αιώνα πρωτοεκδηλώθηκαν οι επιδράσεις της Δύσης. Οι Φράγκοι, οι Γενοβέζοι και οι Βενετσιάνοι καταλαμβάνοντας όλο σχεδόν το Αιγαίο μετά τις Σταυροφορίες έφεραν μαζί τους ανάμεσα στ άλλα και μελωδίες, μουσικές και ποιητικές φόρμες όπως η ρίμα, χορούς όπως ο μπάλος και μουσικά όργανα όπως το βιολί που θα παίξει κι αυτό σημαντικό ρόλο στην Κρητική μουσική.


Ιδιαίτερη σημασία έχει η επικράτηση της ρίμας με την μορφή ομοιοκατάληκτων δίστιχων που πρωτοεμφανίστηκαν στα τέλη του 14ου αι μ.Χ. στην έντεχνη ποίηση της Κρήτης. Το διψασμένο κρητικό σφουγγάρι λοιπόν αφομοιώνει αυτό το ξένο δάνειο της ρίμας και δημιουργικά το συνδυάζει με τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο ελληνικό στίχο που υπήρχε ήδη απ τον Αριστοφάνη. Ο δημιουργικός αυτός συνδυασμός ονομάζεται μαντινάδα. Δίστιχα που ευνοούν ιδιαίτερα τον μουσικό και ποιητικό αυτοσχεδιασμό για τον οποίο όλοι ξέρουμε την αγάπη των Κρητικών.
Μετά την άλωση της Πόλης απ τους Τούρκους αρκετοί δάσκαλοι εκκλησιαστικής μουσικής φεύγοντας απ την Κωνσταντινούπολη εδρεύουν στην Κρήτη. Μέσα απ τις σχολές που ιδρύουν με το πέρασμα του χρόνου η βυζαντινή μουσική διδάσκεται συστηματικά στο νησί ενώ διάσημοι Βενετοί μουσικοί έρχονται στον Χάνδακα για να διασκεδάσουν τους κατοίκους του.


Ήδη εκείνη την περίοδο έχουν αρχίσει να κυοφορούνται τα αποτελέσματα αυτών των επιρροών, ενώ ήδη το 1547 ο γάλλος γιατρός Ρierre Βellon, περιγράφει τους ένοπλους χορούς των κρητικών και το 1599 ο άγγλος Sherley μιλάει για βραδυνές διασκεδάσεις με ζωηρούς χορούς στους δρόμους του Χάνδακα.
Εκείνη ακριβώς την περίοδο σαν αποτέλεσμα αυτής της κύησης εμφανίζεται ο κορυφαίος Κρητικός μουσικοσυνθέτης της εποχής Φραγκίσκος Λεονταρίτης, ο πρώτος εκπρόσωπος της νεοελληνικής μουσικής. Παράλληλα εμφανίζονται στην Κρήτη πολλοί νέοι μελοποιοί που διατηρούν αλλά και ωθούν την εκκλησιαστική μουσική στο νησί
Την ίδια εποχή (17ος αι) γράφηκαν τα παλιότερα σωζόμενα μουσικά κείμενα δημοτικών τραγουδιών της νεότερης Ελλάδας. Βρέθηκαν σε χειρόγραφα στο Αγιον Ορος στην Μονή Ιβήρων και Ξηροποτάμου. Η μελέτη τους οδήγησε στο συμπέρασμα πως πρόκειται για ριζίτικα τραγούδια της Δυτικής Κρήτης, στοιχεία των οποίων βρίσκουμε ακόμα και σήμερα στο νησί. Πρέπει να καταγράφηκαν από κρητικούς καλόγερους (που σαν γνήσια τέκνα της Κρήτης) δεν είχαν αποκηρύξει εντελώς τις κοσμικές απολαύσεις, καθώς στα χειρόγραφα που βρέθηκαν ανάμεσα σε θρησκευτικούς ύμνους και τροπάρια υπήρχε η σημείωση: έτερα τα οποία λέγονται εις ευθυμίαν και χαράν. Είναι γνωστό άλλωστε πως σε αρκετά νησιά και όχι μόνο στην Κρήτη οι ψάλτες και οι παπάδες ήταν απ τους καλύτερους τραγουδιστές δημοτικών τραγουδιών (Σήμερα ο παπα-Άγγελος Ψιλλάκης με ριζίτικα).


Το 1669 η Κρήτη κατακτάται από τους Τούρκους. Από εδώ και πέρα ο Οθωμανικός αυταρχισμός κυβερνά. Παρ όλα αυτά οι Κρήτες δεν σταματούν να τραγουδούν τις λιγοστές χαρές και τις περίσσιες λύπες.
Είναι η εποχή που ζει ο μεγάλος μουσικοδιδάσκαλος Γεώργιος ο Κρης (+1816) και αποδεικνύει την βυζαντινή θρησκευτική παράδοση του νησιού, ενώ η παρουσία απ τον 17ο αιώνα της λύρας, του κύριου μουσικού οργάνου της κρητικής μουσικής, γίνεται όλο και πιο έντονη μέχρι τα τέλη του 18ου αιώνα που η παρουσία της αρχίζει να εδραιώνεται.
Mη φανταστείτε βέβαια ότι η λύρα είχε τη σημερινή της μορφή από τότε. Αρχικά έκανε την εμφάνισή της σαν λύρα η αχλαδόσχημη και αυτή σε δύο τύπους:


Το λυράκι με οξύ ήχο και η βροντόλυρα με έντονο μπάσο ήχο. Πολύ σημαντική είναι και η ύπαρξη πάνω στο δοξάρι της, των γερακοκούδουνων (κουδουνάκια που κρέμαγαν στα κυνηγετικά γεράκια στο Βυζάντιο). Οι λυράρηδες της εποχής χάρις σ αυτά κρατούσαν τον ρυθμό αφού δεν είχε εμφανιστεί ακόμα κάποιο όργανο σαν συνοδευτικό της λύρας με αυτό το ρόλο. Η επιρροή του βιολιού έδωσε αρκετά αργότερα (γύρω στο 1920) ένα άλλο είδος λύρας την βιολόλυρα, που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο στην Δυτική και Ανατολική Κρήτη μέχρι την δεκαετία του 40. Η σημερινή λύρα είναι ένας ενδιάμεσος τύπος μεταξύ λυρακιού και βροντόλυρας. Πρωτοκατασκευάστηκε την δεκαετία του 40 από ένα παλιό λυράρη και οργανοποιό το Μανώλη Σταγάκη και επικράτησε στα μουσικά πράγματα του τόπου μετά το 1950.


Αυτή η σύγχρονη μορφή της δεν συνοδεύεται απ τα γερακοκούδουνα του δοξαριού καθώς πολύ πιο πριν, τον ρυθμό ανέλαβε να κρατάει το μπουλγαρί ( ειδικά μετά το 1915 και την έλευση των Μικρασιατών) και λίγο αργότερα στην δεκαετία του 1920 το λαούτο. Αυτό το αγαπημένο όργανο υπήρχε στην Κρήτη απ τα χρόνια του Βιντσέντζου Κορνάρου στην αναγεννησιακή του μορφή. Μετά από τις τροποποιήσεις που του έγιναν με τα χρόνια, το λαούτο άρχισε να λειτουργεί και σαν μπάσο συνοδευτικό όργανο (1920) αλλά στις ημέρες μας μπορεί κανείς ν ακούσει τις γλυκύτερες κρητικές μελωδίες από ένα σόλο λαούτο ενώ το μπουλγαρί έχει σχεδόν εκλείψει.

Πηγή:Περιοδικό Στιγμές

[Oytopikos]

Αυτό βέβαια που συμβαίνει σήμερα , ίσως δεν τιμάει την παραδοση του νησιού μου.

Υπάρχει μια πληθώρα νέων <<καλλιτεχνών>> , νέων οργάνων άσχετων με την παραδοσιακή μουσική ,

και το αποτέλεσμα ένας <<βιασμός>> του μουσικού πλούτου και της ιστορίας μας.

Σε κόντρα των καιρών υπάρχουν και αξιόλογοι καλλιτέχνες που αν και μειοψηφεία συνεχίζουν και αντιστέκονται ...

Έναν από αυτούς σας παρουσιάζω στα παρακάτω βίντεο.

Πρόκειται για τον Γιώργο Ξυλούρη ή Ψαρογιώργη.Είναι ο ανηψιός του διάσημου Νίκου Ξυλούρη καθώς είναι ο γιος του αδερφού του Ψαραντώνη.

[mai_tai]

Eνα μεγαλο μπραβο στον ΑΝΕΣΤΗ και τον ΜΑΝΟΥΣΟ για το θεματακι-και εχω να προσθεσω οτι η ΚΡΗΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ  ισως ειναι απο τις καλυτερη οσον αφορα τον στιχο κυριως αλλα  και την μοναδικοτητα που την ερμηνευουν αυτα τα λαρυγγια  

[stelkon]

Αφορά ολάκερη την Ελληνική  μουσική και όχι μόνο .....................και το αποτέλεσμα ένας <<βιασμός>> του μουσικού πλούτου και της ιστορίας μας.

Σε κόντρα των καιρών υπάρχουν και αξιόλογοι καλλιτέχνες που αν και μειοψηφεία συνεχίζουν και αντιστέκονται ...

Έναν από αυτούς σας παρουσιάζω στα παρακάτω βίντεο.

Πρόκειται για τον Γιώργο Ξυλούρη ή Ψαρογιώργη.Είναι ο ανηψιός του διάσημου Νίκου Ξυλούρη καθώς είναι ο γιος του αδερφού του Ψαραντώνη.
...........
Εγκρίνω και επαυξάνω τα λεγόμενα του φίλου μας …Αντισταθείτε όσο μπορείτε αδέλφια στον βιασμό και την κακοποίηση του τραγουδιού σε στίχο σε μουσική αλλά και σε ερμηνεία …

[tas67]

Ουτοπικέ ........ οτι και να πω είναι λιγο !!!!!

κατάφερες να με συγκινήσεις ......

ΜΠΡΑΒΟ ΣΟΥ  σε ευχαριστώ

[Dethoulas]

Συγχώνευση : [time]Οκτώβριος 23, 2009, 21:03:40[/time]

Συγχώνευση : [time]Οκτώβριος 23, 2009, 21:07:27[/time]

Συγχώνευση : [time]Οκτώβριος 23, 2009, 21:09:47[/time]

Συγχώνευση : Οκτωβρίου 23, 2009, 21:11:30 μμ

[mai_tai]

 

[Oytopikos]

Με αφορμή τα βίντεο σας , παραθέτω ένα βιογραφικό του ΨαροΝίκου

Ο Νίκος Ξυλούρης ή Ψαρονίκος, (7 Ιουλίου 1936 - 8 Φεβρουαρίου 1980) γεννήθηκε το 1936, στο ορεινό χωριό Ανώγεια του Ρεθύμνου της Κρήτης από οικογένεια με μουσική παράδοση και πολλούς λυράρηδες. Στα πέντε του χρόνια, όταν οι Γερμανοί έκαψαν το χωριό του, ξεριζώθηκε απο τον τόπο του μαζί με τους υπόλοιπους κατοίκους, οι οποίοι μεταφέρθηκαν σε χωριό της επαρχίας Μυλοποτάμου όπου παρέμειναν μέχρι και την απελευθέρωση της Κρήτης. Αδέλφια του είναι οι επίσης γνωστοί μουσικοί της Κρητικής μουσικής ο Αντώνης Ξυλούρης Ψαραντώνης και ο Γιάννης Ξυλούρης Ψαρογιάννης .

Γνώρισε την Ουρανία Μελαμπιανάκη, στις 21 Μαΐου του 1958 παντρεύτηκαν και τον ίδιο Σεπτέμβρη μετακόμισαν στο Ηράκλειο Κρήτης. Σιγά σιγά οι Κρητικοί άρχισαν να τον στηρίζουν και να οργανώνουν γλέντια για να τον ακούν να παίζει. Έτσι άρχισε να γίνεται γνωστός και το Νοέμβριο του 1958 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο με τίτλο "Μια μαυροφόρα που περνά". Ο δίσκος αγαπήθηκε από το κοινό κι έτσι ο Νίκος ηχογράφησε κι άλλα τραγούδια σε δίσκους των 45 στροφών. Το 1960 γεννήθηκε ο γιός του Γιώργος και το 1966 η κόρη του Ρηνιώ. Την χρονιά της γέννησης τη κόρης του κέρδισε και το πρώτο βραβείο σε ένα φεστιβάλ μουσικής στο Σαν-Ρέμο παίζοντας με τη λύρα του ένα συρτάκι. Την επόμενη χρονιά άνοιξε στο Ηράκλειο το μουσικό κέντρο "Ερωτόκριτος" και πλέον δεν ανησυχεί για την επιβίωση του.


Το 1969 ηχογράφησε με μεγάλη επιτυχία το δίσκο "Ανυφαντού" και λίγους μήνες αργότερα εμφανίστηκε και πάλι σε Αθηναϊκό μουσικό κέντρο. Οι καταστάσεις όμως πλέον είχαν ωριμάσει και ο κόσμος τον υποστήριζε περισσότερο. Έτσι μετακόμισε και πάλι στην Αθήνα. Γνώρισε τον ποιητή και σκηνοθέτη Ερρίκο Θαλασσινό ο οποίος αποφάσισε να τον συστήσει στο Γιάννη Μαρκόπουλο και έτσι ξεκίνησε μια λαμπρή συνεργασία με το δίσκο "Χρονικό" και τα "Ριζίτικα". Παράλληλα γνωρίστηκε με τον διευθυντή της δισκογραφικής εταιρίας COLUMBIA και έγιναν κουμπάροι.

Ο Νίκος Ξυλούρης στην ακμή της καριέρας του αντιλήφθηκε ότι έχει καρκίνο. Μετά από μεγάλο αγώνα, πολλαπλές εγχειρήσεις και αρκετή ταλαιπωρία έχασε τη μάχη στο Νοσοκομείο Πειραιώς στις 8 Φεβρουαρίου 1980.

Εκτός από τα έντεχνα , ο Ψαρονίκος παρέμεινε ένας σημαντικός ΓΝΗΣΙΟΣ κρητικός μουσικός.

[lostromos]

νομιζω οτι σπανια και δυσκολα βγαινουν τετοιοι μουσικοι και μου αρεσει γιατι ενας τετοιος εχει να αντιπροσωπευσει μια μεγαλη κριτικη παραδοση

[mai_tai]

Μανουσο αφιερωμενο για παρτι σου για την αφιξη ...(ακου μπαλοθιες...χαχαχαχα)

[touktouk]

γίνεται  koh samui και κρητική μουσική ? για να δουμε .... αφιερωμενο σε ολα τα μελη  (ευχαριστώ thailandgr)

[Oytopikos]

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΣΚΟΡΔΑΛΟΣ-Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ



Ο Θανάσης Σκορδαλός ήταν κρητικός λυράρης. Γεννήθηκε το Δεκέμβριο του 1920 στο Σπήλι της επαρχίας Αγίου Βασιλείου του νομού Ρεθύμνου. Μαζί με τον Κώστα Μουντάκη θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους δασκάλους της λύρας.

Ο ίδιος άρχισε να μαθαίνει μόνος του να παίζει λύρα, σε ηλικία 9 ετών. Μόλις στα δώδεκα του χρόνια, έκανε το πρώτο του γλέντι στο χωριό Χαμαλεύρι Ρεθύμνου. Έχει συνεργαστεί με πάρα πολλούς λαουτιέρηδες, όπως το Γιάννης Μαρκογιαννάκης που κατάγεται επίσης από το Σπήλι, το Γιάννη Μπερνιδάκη (Μπαξεβάνη), το Νίκο Μανιά και πολλούς άλλους.

Το δισκογραφικό έργο είναι πάρα πολύ πλούσιο και περιέλαβε πολύ γνωστά τραγούδια όπως το Φιλεντέμ, Μόνο εκείνος π'αγαπά, Ένας καινούργιος άνεμος, Ποιος ουρανός ποια θάλασσα Συ μ'έμαθες πως αγαπούν, Ένας ψαράς, Όνειρα βλέπω μυστικά, και πολλά άλλα.

Διορίστηκε υπάλληλος στην τράπεζα της Ελλάδος από τον Σοφοκλή Βενιζέλο και κατόπιν αφιερώθηκε στη λύρα. Εμφανίστηκε στην Αμερική, τον Καναδά, την Αυστραλία και την Αφρική παίζοντας για Κρητικούς μετανάστες. Πέθανε στις 23 Απριλίου 1998 σε ηλικία 78 ετών.


«Στο θάνατό σου βρόντηξε και σείστηκε η Κρήτη

Δάκρυα τα χιόνια γίνανε του γέρο Ψηλορείτη.»

[Dethoulas]